👍 Interakcje i Więzi Społeczne

Podstawową sferą zainteresowania socjologów jest działanie społeczne, jako zorientowane na innych ludzi – Max Weber (lata 20-te XX wieku).

Empatia – wczuwanie się w sytuacje drugiego człowieka – jest podstawową umiejętnością i zadaniem socjologa.

Typy interakcji

Interakcje werbalne

Wymiana: (P. Blau; Emerson) polega na tym, że coś robimy dla kogoś z zamiarem otrzymania nagrody lub rewanżu (relacje typu pracownik – pracodawca).

Kooperacja : wspólne działania podejmowane po to, aby osiągnąć jakiś cel.

• – spontaniczna – wynika z potrzeb sytuacji.
• – tradycyjna – społeczeństwa przedindustrialne.
• – kierowana – władza, planowanie, kontrola.
• – kontraktowa – współpraca w specyficzny sposób; zakres obowiązków ściśle określony.

Konflikt: może mieć negatywne i pozytywne konsekwencje. Często wiąże się z przemocą.

Współzawodnictwo: w zasadzie jest tym samym co konflikt, ale sposób osiągania celów stron jest unormowany regułami (formalnymi bądź nieformalnymi).

Interakcje niewerbalne

Jeżeli interakcje traktujemy jako oddziaływania między ludźmi, to ważny jest również kontekst interakcji (ten sam schemat interakcji może mieć inne znaczenie w innym kontekście sytuacyjnym). Patrz: E. Hall – proksemika.

Elementy kontekstu interakcji

• 1. umiejscowienie interakcji
• 2. środowisko społeczne, które zaangażowane jest w jakiś sposób w interakcję
• 3. działania jednostek dotyczące interakcji
  Miejsce w którym odbywa się interakcja ma niebagatelny wpływ na znaczenie interakcji – Hall
  Konteksty sytuacyjne warunkowane są kulturowo, a więc i kulturowo zróżnicowane.

Elementy interakcji

Statusy i role są czynnikami porządkującymi schematy interakcyjne (skrypty), dlatego jesteśmy w stanie dość łatwo je przewidywać.

• 1. Statusy – są to społecznie zdefiniowane pozycje stratyfikacyjne, zajmowane przez ludzi. Są one niezależne od ludzi je zajmujących (to znaczy, że niezależnie od tego kto siedzi za biurkiem, postrzegamy go poprzez pryzmat jego statusu, nie zaś rzeczywistych zdolności itp. ). W tym samym czasie ludzie mogą zajmować kilka statusów, ale zawsze jest tak, że jakiś status jest tym dominującym.
• Podział statusów:
  – status przypisany: narzucony jest jednostce niezależnie od jej roli, wpływu (np. statusy rodzinne).
  – status osiągany: zależny jest od działań jednostki.
• 2. Role społeczne – ożywiają i dynamizują statyczne statusy. Są to kulturowo określone reguły właściwego zachowania związane ze statusem – zbiory praw i obowiązków.

Dyrektor programowy

Prawa i Obowiązki

• podejmowanie decyzji
• otrzymywanie wynagrodzenia w odpowiednim czasie
• wyposażenie warsztatu pracy
• lojalność zespołu
• działanie w interesie firmy
• przestrzeganie planów działania i budżetu
• lojalne traktowanie zespołu

Zespoły ról – wszystkie role związane z jednym statusem zachowania jednostki zależą od statusów osób z którym wchodzimy w interakcje.
Grupa społeczna, a role i statusy:
Grupa społeczna to zbiór osób, które mają wspólną tożsamość, poczucie jedności, wspólne cele i normy. Pojęcie grupy buduje się w opozycji do agregatu; jest ono ściśle zrelatywizowane do świadomości społecznej.
Członkowie grupy muszą stawiać sobie wymagania
Grupa istnieje niezależnie od innych interakcji społecznych w jakie wchodzimy.

Cechy budujące grupę

• – Trwałość
• – Ustalone zasady identyfikacji członków
• – Cele i zadania
• – Statusy i role
• – Kontrola zachowań członków
• – Ustalone zasady rekrutacji członków
• – Podziały grup społecznych:

• 1. Grupy pierwotne: (wg Ch.Cooleya) – interakcje w tych grupach przebiegają w sposób bezpośredni, kontakty mają charakter emocjonalny. Ludzie występują tutaj w nich całą pełnią swej osobowości.
• 2.Grupy wtórne: małe zaangażowanie emocjonalne, są one [te grupy] impersonalne tj. występujemy w nich w rolach społecznych. Mają określone struktury oraz cele. Mogą przeważać w nich kontakty pośrednie – ludzi łączy interes.

Podział według kryterium instytucji i kontroli dokonywanej w grupie

1.Grupy formalne
2.Grupy nieformalne

Funkcje grupy:

1. określanie swoich granic – grupa określa wzór fizyczny i moralny człowieka

2. wybranie przywódców – w każdej grupie istnieje władza, wybija się lider

3. podejmowanie decyzji – trzy sposoby podejmowania decyzji:

• – dochodzenie do konsensusu
• – demokratyczne głosowanie
• – poszczególny członek decyduje za grupę

4. ustanawianie celów – cele są szczegółowe albo ogólne; mogą się one zmieniać.

5. wyznaczanie zadań – podejmowanie i realizacja działań

6. kontrolowanie zachowań członków – podporządkowanie zachowania jednostek grupie dokonuje się poprzez sankcje.

Perspektywa interakcyjna

Charakterystyczne jest dla niej założenie, że życie społeczne ma wymiar mikrospołeczny. Sens i znaczenie dla jednostek ma świat społeczny i to, jak ludzie ów świat społeczny interpretują. Jeżeli poznamy jednostkę, możemy poznać strukturę większych grup.
Socjologiczne podejścia teoretyczne wchodzące w skład interakcjonizmu:

• 1.Interakcjonizm symboliczny: znaki, znaczenia, wspólne definicje sytuacji – George Mead
• 2. Etnometodologia: jak ludzie tworzą wspólne rozumienia sytuacji społecznych – [H. Garfield]
• 3. Model dramaturgiczny – życie społeczne to teatr – E. Goffman

Interakcjonizm symboliczny

• – Ludzie nie działają automatycznie.
• – Ludzie przypisują znaczenia różnym rzeczom.
• – Dostosowujemy swoje zachowania do zachowań innych ludzi.
• – Interakcjonizm zajmuje się tym, jak ludzie oznaczają, naznaczają i interpretują sytuacje społeczne.
• – Interakcjonizm zajmuje się również badaniem pozycji społecznych zajmowanych przez ludzi.

Etnometodologia

Zajmuje się zachowaniami codziennymi – Podstawową cechą tej metody jest założenie ukrytych znaczeń interakcji, które są przyjmowane automatycznie i bezrefleksyjnie. Etnometodologia jest również badaniem zespołu zasad, które ludzie wypełniają inicjując zachowania, reagując na nie i modyfikując je. Pogwałcenie pewnych zasad interakcji powoduje skonfundowanie, wstyd
Etnometodologia uświadamia nam pewne istniejące reguły, którymi posługujemy się tworząc rzeczywistość.

Model dramaturgiczny

Zakłada, że ludzie tworzą wyobrażenia i reagują zgodnie z nimi.
W celu tworzenia impresji ludzie posługują się różnymi metodami:
grają role, które są oceniane przez innych, a ci „inni” z kolei, są szczególne wrażliwi na potknięcia, które dają możliwość odkrycia prawdziwych cech człowieka – aktora.

Wady perspektywy interakcyjnej

nie przywiązuje wagi do większych całości; zakłada, że większe całości składają się z jednostek, które wchodzą w interakcje. Poznanie tych reakcji jest warunkiem poznania tych większych całości.
Interakcjonizm zakłada indywidualizm i redukcjonizm.(!)
Interakcje są elementem więzi społecznej

Więź społeczna

Interpretacje więzi społecznej

• 1. Więź społeczna jest wyznacznikiem wszelkich norm życia społecznego ( jest korelatem zbiorowości).
• 2. Więź społeczna jest to ogół stosunków połączeń i zależności skupiających jednostki w zbiorowości społeczne.
• 3. Na więź składają się dwa rodzaje czynników:
  • a) czynniki obiektywno-formalne
  • b) czynniki spontaniczno-subiektywne (normy i wartości). Wzmacniają one lub osłabiają czynniki obiektywno-formalne i odwrotnie.
• 4. Więź obejmuje to, co łączy ludzi (a może także to co ich dzieli?). Więź jest czymś, co ulega zmianom – trwa w czasie z różnym natężeniem, a tym co ją dynamizuje są różnice i konflikty.

Elementy więzi społecznej

Styczność przestrzenna – czyli kontakt osobisty i bezpośredni. Jest zdawaniem sobie sprawy z obecności innych.

Styczność psychiczna – jest rodzajem kontaktu psychicznego, gdy pojawia się zainteresowanie drugą osobą.

Styczność społeczna – występuje wtedy, gdy mamy do czynienia z interakcją – ze stycznością z drugą osobą.

Rodzaje styczności społecznych

• – przelotne i trwałe
• – prywatne i publiczne
• – osobowe i rzeczowe
• – bezpośrednie i pośrednie

Wzajemne oddziaływania – interakcje bezpośrednie i pośrednie; oparte na symbolach; wywieranie wpływów na siebie.

Wzory działań społecznych – skuteczność działania zależy od użytych technik działania.
Stosunki i zależności społeczne – kiedy interakcja ma charakter świadomy na określonej płaszczyźnie nazywa się wówczas stosunkiem społecznym.

Komponenty stosunku społecznego

Co najmniej dwóch uczestników (partnerów) – indywidualnych, bądź zbiorowych.

Łącznik: sytuacja stanowiąca platformę stosunków
Układ powinności i obowiązków, czyli unormowanych czynności, który obowiązuje partnerów. Stosunki społeczne nie zawsze układają się symetrycznie. Mają one wówczas charakter zależności społecznych.

Instytucje społeczne – stosunki społeczne, które trwają dłużej, prowadzą do wykształcenia się instytucji społecznych, które podtrzymują i intensyfikują stosunki społeczne.

Tworzenie instytucji: typy relacji, w które wchodzimy obrastają w pewne zwyczaje i obyczaje.
Kontrola społeczna – system kontroli społecznej umożliwia akceptowanie zasad przez członków społeczeństwa. Kontrola umożliwia trwanie instytucji; obejmuje ona system oddziaływań na zachowanie jednostek i grup – system nakazów i zakazów.

Organizacja społeczna – system powiązań zapewniający ład społeczny. Jest uporządkowana – dzięki niej elementy więzi tworzą funkcjonalny układ, a to jest warunkiem zrównoważenia procesów społecznych. Ażeby więź społeczna mogła wystąpić, potrzebne są przynajmniej dwa z wyżej wymienionych elementów.

­Typy więzi społecznej

• 1. Więź naturalna – spontaniczna
• 2. Więź zrzeszeniowa – intencjonalny związek; stosunki między partnerami są wyrazem umowy lub woli.
• 3. Więź jako przymus – nacisk: więź stanowiona, narzucana z zewnątrz.

Koncepcja Tomnes’a

• 1. wspólnoty
• 2. społeczeństwa

Koncepcja Ch. Cooley’a

• 1. grupy pierwotne
• 2. grupy wtórne

I typ więzi:
– Bezpośrednia, osobista, emocjonalna, trwała, całkowita, nieformalna, naturalna.
II typ więzi:
– Pośrednia, rzeczowa, trwała, częściowa, formalna, stanowiona, racjonalna.

I typ zbiorowości – wspólnoty:

• – Małe rozmiary,
• – Dominują bezpośrednie kontakty oparte na pokrewieństwie, stosunkach koleżeńskich, przyjacielskich oraz stosunkach sąsiedzkich.
• – Znaczna jednorodność majątkowa, zarobkowa (zrównanie pod względem statusu zamożności) i etniczna.
• – Wspólnota tradycji
• – Względna izolacja, samowystarczalność (społeczności tradycyjne, lokalne).

II typ wspólnoty

• – Duża liczebność i przestrzenna rozciągłość
• – Rozluźnienie kontaktów społecznych – atomizacja
• – Kontakty rzeczowe o sformalizowanym charakterze.
• – Heterogeniczność
• – Ruchliwość społeczna i przestrzenna
• – Poczucie izolacji społecznej wśród ludzi.