WWW.SOCJOLOGIA.XMC.PL

Elementy

a) Cele i zadania ( gospodarcze i społeczne ) zakladu pracy
b) Ludzie i środki za pomocą których realizują te cele
c) Pozycje i cechy społeczno – zawodowe
d) Organizacja społeczna , która dynamizuje system spol. Zakl. Pracy wrz z jego element.
e) Właściwa sobie struktura wartości
f) Zdolność adaptacyjna do środowiska

Jakie Funkcje Realizuje Zakład Pracy Jako System Społeczny ?

KAŻDY SYST. SPOL. PELNI SWOISTE WLASNE FUNKCJE , KTÓRE JEDNAK NIE MOGĄ PRZESZKADZAĆ W PEŁNIENIU FUNKCJI PRZEZ POSZCZEGÓLNE JEGO ELEMENTY. MOŻNA WYROZNIC CO NAJMNIEJ 3 ZASADNICZE FUNKCJE SYST. SPOLECZNYCH :

a) Integracyjna – wyraża się w akceptacji określonych wartości w systemie które zbliżają ludzi do siebie, tworzą podsystemy powstawania instytucji, organizacji różnych zbiorowości społecznych.
b) Inspiracyjna – podkreśla, że uznane przez ludzi wartości powodują skłonności do określonych sposobów myślenia, postaw i zachowań
c) Zabezpieczająca – wiąże się z zapewnieniem istnienia i działania systemu społecznego, ochroną funkcjonujących w nim wartości

Jednym z przykładów systemu społecznego w którym wykonywane są różne działania ludzi jest zakład pracy, rozumiany jako wyodrębniona jednostka org., która zatrudnia pracowników i funkcjonuje na zasadach określających jej powstanie i działanie.

Co Składa Się Na Organizację Formalną i Nieformalną Zakładu Pracy?
Organizacja formalna to działanie załogi zachowania się poszczególnych pracowników wyznaczone przez normy prawne.
Organizacja społeczna sytemu społecznego zakładu pracy jest zespołem funkcjonujących w zakładzie stosunków społecznych między pracownikami, wynikających z podziały pracy, różnic zawodowych, demograficznych i psychospołecznych ludzi.

Organizacja formalna jest wyznaczona w dużej mierze przez odpowiednie przepisy, to – działanie załogi i zachowanie się poszczególnych pracowników wyznaczone przez odpowiednie normy prawne. Wyraża pewien idealny i schematyczny model zachowania pracowników. Obojętne są natomiast cechy osobowości pracowników, powiązania rodzinne, towarzyskie i wygląd zewnętrzny. Na organizację formalną składają się :

Przepisy zewnętrzne – czyli przepisy prawne regulowane przez państwo, ustawy, konstytucja, także zarządzenie organów założycielskich. Normy te powinny być spójne i koherentne. Nierzadko wiele z tych przepisów jest chaotycznych i pogmatwanych i utrudniają sprawne funkcjonowanie zakładu pracy. Konieczne jest więc ciągłe ich porządkowanie.

Przepisy wewnętrzne – wydawane przez dyrekcję, samorząd załogi, radę nadzorczą. Zachowania pracowników regulują statut firmy, regulamin pracy, wewnętrzne przepisy bhp itp. Powinny być spójne i uporządkowane. Powinny jasno wyznaczać dopuszczalne i niedopuszczalne zachowania członków załogi. Zespół tych norm powinien wyznaczać wzór społeczny pracownika. Te normy mają często także charakter nieformalny – w postaci swoistego kodeksy postępowania pracowników.

Organizacja nieformalna – powstaja na podstawie norm nieformalnych. Mimo że nie znajdują odzwierciedlenia w przepisach, często są niezwykle trwałe i istotnie wpływają na atmosferę pracy, na kształtowanie się stosunku pracowników do pracy, zadowolenie i wydajność. Na ich bazie powstają więzi koleżeństwa, sympatii, wspólnych zainteresowań i interesów. Skracają kanały komunikacji. Ich istnienie wynika z natury człowieka (osobowość, nawyki). Mają wpływ zarówno pozytywny – lepsza wydajność i rozwiązywanie problemów, ale także negatywny – mogą prowadzić do spadku wydajności, do zawiązywania się grup dbających o swoje interesy, a nawet klik i szajek przestępczych.

Czym Jest Wzór Społeczno – Zawodowy

1) WZOR PRZECIETNEGO CZLONKA ZALOGI- który okresla minimum tych wartosci jakie pracownik powinien posiadac i minimum tych dzialan które powinien lub może realizowc w zakladzie. Czlonek zalogi spelniajacy minimum wymogow stawianych mu przez wzor przecietny nie zwraca na siebie uwagi ani dodatniej ani ujemnej.
2) WZOR IDEALNIE POZYTYWNY CZLONKA ZALOGI- wyroznia zespol norm okreslajacych właściwości jakie powinien posiadac i zachowan jakie powinien realizowac pracownik jeśli chce uzyskac ocene wyroznianego czlonka zalogi. Pracownik taki spotyka się z najwyzszym uznaniem i stawiany jest za przykład innym pracownikom.
3) WZOR NEGATYWNY PRACOWNIKA- obejmuje normy okreslajace jakich właściwości nie powinien posiadac i realizowac czlonek zakladu pracy jeśli nie chce w swiadomosci spolecznej pracownikow być oceniany ujemnie i spotykac się z sankcjami negatywnymi.

WYPELNIENIE TYCH WYMAGAN PRZEZ PRACOWNIKOW wykonywanie dzialan wyznaczonych przez normy wzoru spol-zawod. Stawia ich w konkretnych rolach zawodowych , na przykład roli mistrza, inzyniera, rolnika ,dyrektora.

WEDL. F.J. ROETHLISBERGERA WYROZNIA SIĘ NASTEPUJACE ROLE W ZAKLADZIE PRACY:
1) R. KIEROWNICZE- które dotycza odpowiedzialnosci za sprawne dzialanie zakl. Pracy
2) R. DOZORUJACE I KONTROLUJACE- wynikajace z nadzoru nad poszczegolnymi zespol. Pracown.
3) R. SPECJALISTOW – którzy wykonuja prace koncepcyjna , przeprowadzaja instruktaz fachowy oraz sprawuja kontrole nad produkcja
4) R. PRACOWNIKOW ADMINISTRACYJNYCH I POMOCNICZYCH- wykonujacych prace pomocnicze i przygotowawcze
5) R. PRACOWNIKOW PRODUKCYJNYCH – czyli robotnikow obslugujacych urzadzenia techniczne i wykonujacych prace uslugowe.
PELNIENIE ROLI ZAWODOWEJ WYNIKA MIEDZY INNYMI Z TEGO, ZE PRZEWAZNIE NIE OGRANICZA SIĘ ONA DO CZYNNOSCI O CHARAKTERZE RZECZOWO-TECHNICZNYM LECZ OBEJMUJE RÓWNIEŻ PEWNA SFERE SPOLECZNO-KULTUROWA- to znaczy ,ze pracownicy pelniacy dany zawod , role zawodowa maja swoja etyke zawodowa, wspolne zainteresowania, obyczaje, a nieraz podobny styl zycia.
JEDNAK ROLA ZAWODOWA aby stala się rzeczywista musi być przez pracownika swiadomie podjeta. Wymaga ona od niego przestrzegania odpowiednich norm zachowania się. Musi być podparta procesem wdrazania pracownika w nowe dla niego systemy wartosci i przeobrazen, ksztaltujace jego stosunek do pracownikow i zakladu pracy. Zespol wyspecjalizowanych , wzajemnie soba powiazanych logicznie i dopelniajacych się ROL powinien tworzyc harmonijnie calosc realizujaca skutecznie ZAMIERZONY CEL.

POZYCJE SPOLECZNE WIAZA SIĘ Z ZAWSZE Z PELNIENIEM OKRESLONEJ ROLI PRZEZ PRACOWNIKA I OKRESLAJA POZYCJE OZNACZAJACA UPRAWNIENIA PRACOWNIKA WYNIKAJACE Z ROLI.
W ZWIAZKU Z TYM Z HIERARCHIA ROL PRACOWNIKOW POWINNA BYĆ ZGODNA HIERARCHIA ICH POZYCJI – WŚRÓD TYCH POZYCJI MOŻNA WYMIENIC:

1) POZYCJE PRZYPISANA – wyznaczona w srodowisku pracy miejscem w hierarchicznym ukladzie stanowisk, z czym laczy się odpowiedni zakres wladzy, praw, przywilejow i funkcji , tj. prestizu zawodowego
2) POZYCJE OSIAGNIETA – wynikajaca z osobistego autorytetu jakim cieszy się dana osoba , jednostka zajmujaca okreslone stanowisko.
WIĘŹ SPOŁECZNA W ZAKŁADZIE PRACY-POJĘCIE, RODZAJE I ZNACZENIE.
W WYNIKU REALIZACJI OKRESLONYCH ROL I ZAJMOWANYCH POZYCJI ZAWODOWYCH , MIEDZY PRACOWNIKAMI POWSTAJA SWOISTE WIEZI SPOLECZNE TJ. ZWIAZKI I ZALEZNOSCI LACZACE LUDZI, WYRAZAJACE SIĘ W PRZYJMOWANIU PRZEZ NICH WSPOLNYCH LUB ODRZUCANIU KONKURENCYJNYCH DAZEN , ZAINTERESOWAN. LACZA ICH WIEZI :
RZECZOWE ( FORMALNE ) wystepujace na tle zaleznosci sluzbowych, podzialu pracy
OSOBISTE ( NIEFORMALNE ) wyrazajace się we wzajemnej znajomosci , sympatii, kolezenstwie
W PRAKTYCE TE 2 RODZAJE WIEZI WYSTEP. JEDNOCZESNIE ALE W ROZNYCH PROPORCJACH.

ELEMENTY TYCH WIEZI W ROZNEJ PROPORCJI PRZEJAWIAJA SIĘ TAKŻE W INNYCH WIEZIACH WEWNATRZZAKLADOWYCH TAKICH JAK:

1) WIĘŹ ZAWODU – która wyraza lacznosc pracownikow , o tym samym czy podobnym „fachu” , majacych z tego względu wspolne zainteresowania . Ten rodzaj wiezi ma przewaznie charakter rzeczowy , chociaz nie pozbawiony jest akcentow osobistych. Nieraz bowiem przydatnosc pracownika do tej samej grupy zawodowej może być dodatkowym zrodlem zadowolenia z pracy.

2) WIĘŹ ROBOTY – wiez laczaca pracownikow ze wzgl. Na wspolne czynnosci robocze. Laczy ona pracownikow pelniacych rozne funkcje w zakladzie pracy, nalezacych do roznych zawodow , lecz polaczonych przez wykonywanie wspolnej pracy. Wiez ta ma również charakter rzeczowy ale na jej tle dochodzi wspolpracujacymi pracownikami do zwiazkow nacechowanych sympatia lub antypatia

3) WIĘŹ KOLEZENSKA – powstaje przy wspolnej pracy i dotyczy nawiazywania kontaktow z innymi pracownikami. Może również wykraczac poza jej obreb. Często daje ona pracownikowi oparcie i swiadomosc , ze w niepewnych sytuacjach może liczyc na kolegow , znalezc u nich wsparcie i pomoc

4) WIĘŹ HIERARCHII – czyli zaleznosci sluzbowych , laczy kierownika z podleglymi mu wspolpracownikami na podstawie pionowej zaleznosci. Wiez ta ma przewaznie charakter rzeczowy.

5) WIĘŹ ZAKLADOWA – wyraza spojnosc wewnetrzna zalogi na podstawie przynaleznosci i przywiazania do zakladu pracy. Wyraza się w tzw. Patriotyzmie zakladowym , w stabilizacji pracownika. Zalezy od stazu pracy i tradycji zakladu.

6) WIĘŹ INSTYTUCJONALNA – laczaca poszczegolnych pracownikow z roznymi organizacjami i instytucjami zakladu nie zwiazanymi z bezposrednio z jego kierownictwem administracyjnym , na przykład ze zwiazkami zawodowymi

GRUPA – jest to scisle okreslona grupa ludzi , która posiada cel.

Cechy Grupy Społecznej:
1.) istnienie zbiorowosci trzyosobowej
2.) istnienie bezposredniej interakcji pomiedzy czlonkami grupy
3.) istnienie celu grupowego
4.) pełna akceptacja przynależności do grupy
5.) istnienie norm grupowych ( czasmi ustalone sa odgornie )
6.) istnienie wewnetrznej struktury grupowej
7.) wspolne wartosci
8.) trwala wiez spoleczna

ZNACZENIE GRUPY SPOLECZNEJ :
gr. Umozliwia realizowac cele , które niemozliwe sa do osiagniecia samodzielnie
gr. Jest zrodlem wiedzy i doswiadczenia
gr. Przekazuje swoim czlonkom wartosci, postawy , normy zycia w grupie ( pożądane i niepożądane )
gr. Jest zrodlem sily fizycznej i psychicznej
gr. Stwarza gwarancje bezpieczenstawa
gr. Stwarza mozliwosc rozwoju czlowieczenstwa

RODZAJE GRUP SPOLECZNYCH W ZAKLADZIE PRACY I ICH CHARAKTERYSTYKA.
Według kryterium liczby członków:
małe, każda grupa od 3 do kilkudziesięciu członków
duże, kilkadziesiąt osób do kilku milionów – np. wieś, powiat
wielkie, społeczność danego państwa, kontynentu, grupy państw, całego świata
Ze względu na sposób rekrutacji do grupy:
inklusywne – nie ma ściśle określonych wymogów przynależności do grupy
eksklusywne – grupa do której może należeć każdy z nas po spełnieniu ściśle określonych warunków
Ze względu na kryterium więzi grupowej:
polityczne
religijne (oparte na wspólnocie, wyznaniach religijnych)
ekonomiczne (oparte na wspólnocie interesów)
towarzysko zabawowe
Sposobu powoływania grupy:

Formalne – grupy celowe powołane do życia przez czynniki administracyjne
Nieformalne – grupy spontaniczne powstające i istniejące poza obowiązującymi schematami organizacyjnymi, grupy subkulturowe, grupy przestępcze

Trwałości więzi społecznej
trwałe (ciągłe)
krótkotrwałe (zespół zadaniowy usługowy, powołany na czas wykonania zadania)
nietrwałe – rozpadająca się w chwili tworzenia

[Czytaj Więcej …]

Zakres i Funkcje Socjologii Pracy.
Socjologia Pracy( Pojęcie ) – jest jednym z działów socjologii, specyficznym, zajmujacym się opisem i wyjaśnianiem zachowań społlecznych ludzi w procesie pracy , podczas produkcji dóbr i usług.

Socjologia Pracy ( Przedmiot ) – w szerszym tego słowa znaczeniu, zwiera socjologie przemysłu i obejmuje takie zakresy badan jak:

a) Społeczne uwarunkowania, motywy i skutki pracy w ogóle
b) Zakład pracy jako system społeczny, tzn. system grup i stosunków społecznych
c) Konflikty społeczne i zjawiska dezorganizujace zakład pracy i ich przezwyciężanie
d) Zakład pracy jako złozona czesc składowa życia ogólnospołecznego , bedąca systemem na przykład społeczności lokalnej czy badanej branży.

Socjologia Pracy – w wezszym znaczeniu okreslana jest jako dzial socjologii , który zajmuje się praca jako procesem spolecznym , wplywem warunkow spolecznych na motywy , przebieg, intensywnosc i wyniki pracy spoleczenstwa oraz badaniem skutkow , jakie praca wywoluje w strukturze , dzialania oraz rozwoju szerszych i wezszych zbiorowosci.
Bada przede wszystkim zaklad pracy jako miejsce, w którym procesowi pracy towarzysza rozmaite zjawiska spoleczne.
Zatem jej znajomość i stosowanie wyników jej badań może pozwolić na lepsze rozwiazywanie problemow zwiazanych z gospodarka zasobami ludzkimi – ale nie tylko.

Funkcje Socjologii Pracy:
a) poznawcza ( informacyjna ) – prowadzenie badania aby poznac rzeczywistosc, bada stan zycia spolecznego
b) wychowcza – stosunki miedzy grupami , co dzieje się w zakladzie , spoleczenstwie , pokazywanie norm, informacje wplywaja na nasze zachowania
c) inzynieri spolecznej– wplywanie na nasze dzialania ( np. strajk ) , dzialanie posluszne wedle woli osoby , która stosuje odpowiednie dzialania

Funkcje Badań Socjologii Pracy:

1) poznawcza :
– opisowa , jaki stan rzeczywistosci, stan istniejacy
– wyjasniajaca, dlaczego mamy konflikty, dlaczego przyczyny, dlaczego produkcja spadla ( wzgledy spoleczne ) skutki – – – – konfliktow( negatywne i pozytywne)

2) praktyczna ( badawcza ) :
– diagnoza, jaki stan
– prognostyczna, co będzie w przyszlosci
– socjotechniczna, wplywanie na dzialania spoleczne , podpowiadanie
– humanistyczna ( wychowawcza )

Czym Jest Praca w Ujęciu Socjologicznym?
Uzywajac okreslenia „praca” , należy pamietac , ze jest to nazwa wieloznaczna , uzywana w jezyku potocznym i w nauce w roznych znaczeniach:

– fizyki
– biologii
– prakseologii
– ekonomii

Praca w Ujęciu Socjologii– to kazda celowa czynność spolecznie uzyteczna lub spolecznie doniosla, zapewniajaca okreslona pozycje w spoleczenstwie. Oznacza to, ze nie kazda czynność jest praca w zanaczeniu socjologicznym, chociazby pociagala za soba znaczny wysilek fizyczny. Pozycja spoleczna to miejsce jakie każdy z nas zajmuje w strukturze spolecznej. Socjologowie analizuja prace, zwracajac uwage na nastepujace momenty: jako czynność spoleczna – praca jest czynnocia spoleczna, tzn. jej przygotowanie ( ustalenie celow, srodkow i metod wykonywania) oraz jej tok realizacji, chociazby nawet dotyczyly skrajnie indywidualnych potrzeb jednostki , wywieraja wplyw na dazenia, postawy interesy grup do których jednostka należy. Jako zaspokajanie potrzeb- jest prowadzona w celu ich zaspokajania ( biologicznych, ekonomicznych., kulturalnych ) lecz potrzeby te okreslane sa przez strukture i kulture grup do których jednostka należy Jako wyznaczona struktura grupy- zarówno srodki realizacji celow pracy , jak i metody poslugiwania się nimi , niezaleznie od rodzaju potrzeb jakie maja zaspokoic , sa wyznaczone przez strukture i kulture grup do których jednostka należy Jako wymog wspolpracy- niezbedna do realizacji wiekszosci wykonywanych zadan jest wspolpraca wielu jednostek i grup rozproszonych w czasie i przestrzeni – planowa wspolpraca, koordynacj wysilkow i kierowania przebiegiem ich czynnosci.

Metody Badań:
Do najczesciej stosowanych metod badania socjologii pracy zaliczamy:
– obserwacje
– wywiad
– ankiete
– pomiar socjometryczny
– testy
– metody mieszane i posrednie

Etapy Postępowania Badawczego:
Socjologia pracy opiera się na badaniach typu socjopsychologicznego. Badania tego typy sa procesem zlozonym, na który sklada się wiele czynnosci badawczych.