WWW.SOCJOLOGIA.XMC.PL

Określenie kultury masowej.

Kultura masowa narodziła się jako produkt wtórny rewolucji przemysłowej wraz z industrializmem i urbanizacją. Pojęcie kultury masowej odnosi się do zjawisk współczesnego przekazywania wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł oraz do jednolitych form zabawowej, rozrywkowej działalności wielkich mas ludzkich. Przedmiotem dotychczasowych badań nad KM są zjawiska intelektualnej, estetycznej i ludyczno-rekreacyjnej działalności ludzkiej związane z oddziaływaniem i treściami rozpowszechnianymi przez środki masowego przekazu. Poprzez środki masowego przekazu realizują się dwa kryteria charakteryzujące KM: kryterium ilości i standaryzacji. Kryteria te są ze sobą powiązane, gdyż masowe przekazywanie zakłada jednolitość, standaryzację przedmiotu. Publiczność KM charakteryzuje się rozproszeniem przestrzennym; jest to publiczność pośrednia, kształtująca się w wyniku działania prasy, radia i telewizji, a nie w wyniku fizycznego zbliżenia. Realizacja kryteriów standaryzacji i ilości wymaga spełnienia zasadniczego warunku szybkiej komunikacji o szerokim zasięgu. Warunek ten spełniają zarówno techniczne środki komunikacji: kolej, samolot, samochód jak też urządzenia do komunikowania symbolicznego: druk , radio, tv. Symboliczne treści przekazywane współcześnie licznej i rozproszonej przestrzennie publiczności, muszą być odpowiednio zwielokrotnione. Odbywa się to na dwa sposoby: przez liczne odbitki i kopie oraz przez urządzenia techniczne umożliwiające odbiór tego samego dźwięku i obrazu w różnych miejscach. Społeczne warunki rozwoju KM:

– zurbanizowanie społeczeństwa (dominacja wielkich ośrodków miejskich w życiu całego kraju). Uprzemysłowienie stanowi warunek ilościowego wzrostu społeczeństwa.

– Rozwój techniki (Masowa produkcja)

– Ukształtowanie się typu „masowego odbiorcy”, którego kwalifikacje są w pewnym zakresie standaryzowane (By drukować milionowy dziennik potrzeba milionów ludzi umiejących czytać)

– Zapewnienie szerokim masom czasu wolnego od pracy, który można poświęcić na korzystanie z dóbr kultury symbolicznej.

W społeczeństwie masowym środki masowego komunikowania odgrywają zasadniczą rolę w procesie porozumienia , zespolenia i uniformizacji społeczeństwa.

Krytyka koncepcji masowego społeczeństwa

Rodzina nowoczesna stanowi istotny czynnik pośredniczący między jednostką a społeczeństwem jako całością. Treści przekazywane przez środki masowego komunikowania często docierają nie do osamotnionej jednostki, lecz do grupy rodzinnej pełniącej funkcję regulatora przy korzystaniu z telewizora czy radia. Podobną rolę spełnia inna mała grupa: grupa rówieśników o charakterze zabawowym. Normy i kryteria ocen przyjęte w tej grupie decydują często o aspiracjach i partycypacji kulturalnej ich uczestników, ich społeczno-politycznej postawie i reakcjach. Małe grupy działają w dwie strony: z jednej strony selekcjonują wpływy z zewnątrz, a z drugiej formuje i reguluje reakcje wybiegające na zewnątrz. Do tych grup zaliczają się także grupy oparte na wspólnej pracy zawodowej. Istotnym czynnikiem powodującym grupowanie się ludzi jest sąsiedztwo. Tworzenie dobrowolnych stowarzyszeń społecznych i kulturalnych uważa się w wielkomiejskich społecznościach za właściwy środek przeciwdziałania atomizującym tendencjom życia miejskiego.

Potężne narzędzie unifikacji stanowią masowe środki komunikowania. Masom ludzkim zapewniają one jedność wzorów i norm społecznych , wspólność wiedzy i emocjonalnych przeżyć. Jednostkom zapewniają możność porozumienia się z szerszym środowiskiem , ułatwiają osobiste przystosowanie oraz identyfikację z grupą. Radio, prasa i film są istotnymi czynnikami kształtowania wyobrażeń zbiorowych tak waznych dla zapewnienia względnej jedności psychicznej każdego społeczeństwa.

[Czytaj Więcej …]

Kultura obejmuje wartości powszechnie uznawane przez członków grup; normy określające sposoby zachowań oraz dobra materialne, które ludzie wytwarzają.

Wartości:
Abstrakcyjne ideały

Normy:
Zasady, reguły według których ludzie postępują.

W języku potocznym kultura oznacza aktywność wyższego rzędu – np. malarstwo, sztuka itp.
W socjologii pojęcie kultury odnosimy do sposobu życia, stylu ubierania się, sposobów spędzania czasu wolnego, przeprowadzania uroczystości.  W zasadzie, gdybyśmy chcieli oddzielić kulturę od społeczeństwa, to możliwe jest to jedynie analitycznie. W rzeczywistości społeczeństwo i jego kultura stanowi jedną nierozerwalną całość.
Społeczeństwo to wzajemny układ stosunków, oddziaływań łączących ludzi w zbiorowości. Kultura nie może istnieć poza społeczeństwem, społeczeństwo nie może istnieć bez kultury. Kulturę trzeba relatywizować w stosunku do społeczeństwa. Określone społeczeństwa mają określone kultury.
Podziały etniczne sprzyjają tworzeniu się subkultur.

Kultura (łac. cultura agri – „uprawa ziemi”).
Cyceron: uprawianie filozofii jest kulturą.
Pojęcie kultury łączyło się zawsze z jakimś określeniem w dopełniaczu.
XVII – XVIII wiek – „kultura kontra cywilizacja”, czyli opanowanie przyrody przez człowieka, kultura uzyskuje miano samodzielności.
Puffendorf (XVII w) i Herder (XVIII w): dwa podejścia do kultury:

1.Podejście wartościująco – oceniające: podział na ludy kulturalne i niekulturalne.

2.Podejście opisowe – uniwersalistyczne:

Herder zakładał, że człowiek rodzi się dwa razy: jako twór natury i jako twór kultury.
Człowiek zdolny jest do tworzenia i przekazywania kultury. Herder widzi w przekazywaniu kultury źródło człowieczeństwa, zatem nie ma ludów kulturalnych i niekulturalnych.
To właśnie sprawia, że kultura może stać się przedmiotem refleksji.

XVIII wiek:
– – Historia kultury
Etnografia
– Etnologia ? antropologia kulturowa

Wykształca się podział na nauki nomotetyczne (uogólniające) i idiograficzne (opisowe).

Definicje kultury:

1. Opisowo – wyliczające – klasyczna postać definicji antropologicznej. Edward Taylor: „Kultura jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa.”

2. Historyczne – kładą one nacisk na tradycję, odwołują się do takich pojęć jak „dorobek”, „dziedziczenie”.

3. Normatywne – kładą nacisk na podporządkowanie normom jako podstawową własność zachowań kulturowych – wskazują na jedność stylu życia.

4. Psychologiczne – kładą nacisk na mechanizmy psychologiczne kształtowania kultury, podstawowy proces – proces uczenia się.

5. Strukturalistyczne – koncentrują się na całościowym charakterze kultur i wewnętrznej organizacji kultury.

6. Genetyczne – wyjaśniają pochodzenie kultury, jej genezę. Pokazują, że kultura jest rezultatem społecznego współżycia, a także pracy (Czarnowski). Kulturę przeciwstawia się naturze.
Obfitość definicji jest następstwem przyjęcia globalnego, antropologicznego podejścia do kultury.

Badając kulturę możemy akcentować:
– Trwałość sposobu życia
– Mechanizmy i sposoby przekazywania kultury.
– Wewnętrzne zależności między elementami kultury.
– Wielość ujęć kultury wynika z :
– Różnych założeń filozoficznych.
– Różnorodności celów badawczych.
– Pytając o istotę kultury wyróżniamy stanowiska:

1.Kultura jako rezultat internalizacji – czyli przyswajaniem sobie przez jednostkę pewnych wzorów, dyrektyw i wzorów zachowania. wg S. Ossowskiego istota kultury polega na internalizacjach dyspozycji doi reagowania w pewien uporządkowany sposób na korelaty kultury.  Korelat kultury to związek między elementem kultury bądź natury, a pewnym stanem emocjonalnego zaangażowania (wytwór ? postawa).
Dziedzictwo – polega na przekazywaniu dyspozycji do reagowania w określony sposób.

2.Kultura to normy, reguły i wartości – analitycznie oddzielone od zachowań (potrzeby wrodzone i potrzeby nabyte)
Decyzje o zaspokajaniu naszych potrzeb są zdeterminowane przez wartości, które chcemy osiągnąć.
Grupy różnią się systemami wartości i ich hierarchią. Zachowania ludzkie ograniczane są przez obowiązujące normy, a jednocześnie przez obowiązujące cele. Postępowanie ludzkie jest niekiedy sformalizowane i ujednolicone.

3.Kultura to przedmioty i wytwory. – S. Czarnowski: „Kultura to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego wspólny szeregowi grup i z racji swej obiektywności, ustalony i zdolny rozszerzać się przestrzennie”.
elementami kultury mogą być jedynie fakty materialne. Nie wszystko co wytworzyliśmy może stać się elementem kultury, bo czasem nie wchodzi to do kultury na trwałe – dzieło musi być przekazywane między grupami i pokoleniami. Element kultury musi być stworzony na bazie dotychczasowego dorobku; stan kultury w danym momencie warunkuje wejście do niej nowego odkrycia.

Drugie i trzecie stanowisko przyjmują tezę o autonomii kultury – nie musimy odwoływać się do podłoża społecznego, by wyjaśnić procesy kulturalne.

Dzisiaj socjologia obejmuje dwa typy zjawisk:
– zachowania ludzkie
– przedmioty stanowiące wytwór tych zachowań.

Antonina Kłoskowska:
„Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające wedle wspólnych dla społeczności wzorów, wykształconych i przekształconych w toku interakcji oraz zawierająca wytwory tych zachowań.”
Kultura jest ujęta została w tej definicji całościowo, ukazuje sposób życia; jest definicją antropologiczną.

Pojęcie kultury w węższym rozumieniu:
Można ograniczyć się jedynie do analizy zachowań ludzkich:

1. Zachowania bezpośrednie – czynności zewnętrzne, które podlegają jedynej i oczywistej interpretacji; wykorzystanie oczywistych zachowań przynosi oczywiste skutki. Są one związane z zaspokajaniem potrzeb.

2. Zachowania symboliczne – są to zachowania znaczące, oparte na symbolach. Są to zachowania semiotyczne.
Każdej sytuacji bezpośredniej można nadać znaczenie symboliczne. Przy rozróżnianiu zachowań bezpośrednich i symbolicznych musimy znać motywację człowieka.

Zachowania symboliczne wymagają podwójnej interpretacji – związek oddziaływań ze skutkami nie jest oczywisty.
Stosunek czynności bezpośrednich i symbolicznych do kultury nie jest jednakowy. Nie wszystkie zachowania bezpośrednie przebiegają według określonych wzorców. Wszystkie czynności symboliczne mają wartość kulturową.
Implikuje to zatem pewien podział. Kulturę dzielimy na:
– Kulturę bezpośrednią
– Kulturę symboliczną

Mają one różne funkcje z punktu widzenia zaspokajania bezpośrednich potrzeb człowieka.
Kultura symboliczna:

1. Operuje znakami.

2. Nie ma wyraźnych odniesień instrumentalnych. Analizując kulturę symboliczną badamy związek kultury ze społeczeństwem. N p O O kształcie kultury symbolicznej decyduje kształt społeczeństwa. Wraz ze zmianą podłoża społecznego następuje zmiana kultury – ramy kultury symbolicznej są zmienne.
Zmiany ram (podłoża) kultury można ujmować:
– w ujęciu diachronicznym – historycznym; w czasie.
– w ujęciu synchronicznym – przekrojowym; czas nie istnieje.

[Czytaj Więcej …]